“Dit is het absolute begin! Een moonshot!” De activistische hoogleraar dr. Jan Jonker (1954) is lovend over het ‘Rijksbrede programma Circulaire Economie’ dat minister Kamp namens de regering naar de Tweede Kamer stuurde, in de wandeling ook wel ‘Het Grondstoffenakkoord’ genoemd.

Groene Breinbreker: Moeten we blij zijn met het Grondstoffenakkoord van minister Kamp?

Volgens Jonker gaan we in Nederland nu pas echt aan duurzaamheid werken. Een 'Moonshot' moet begrepen worden als een ambitieus en zeer innovatief plan, waar de verwachting van uitgaat dat het op termijn profijt gaat opleveren. Het komt uit de koker van het geheimzinnige laboratorium X van Google, waar gewerkt wordt aan de auto zonder bestuurder en de bijzondere bril met geprojecteerde informatie. Google gebruikt het om oplossingen voor grote problemen aan te duiden, waar radicale oplossingen voor nodig zijn, met gebruik van doorbraak-technologie. Het is dus nogal een compliment van Jonker, die als hoogleraar Duurzaam Ondernemen verbonden is aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Jonker is ook gelieerd aan het Groene Brein, de organisatie van meer dan 100 duurzame wetenschappers. Jonker kreeg voor zijn verdiensten dit jaar een Groen Lintje.

Minister Kamp stuurde het ‘Rijksbrede programma Circulaire Economie’ vandaag naar de Tweede Kamer. Wat Jonker vooral bevalt is dat er een datum en een doel in dit stuk staat: Nederland circulair in 2050. Uit de brief: “In het Rijksbrede programma schetst het kabinet het perspectief op een toekomstbestendige, duurzame economie en een leefbare aarde voor toekomstige generaties. Concreet betekent dit dat grondstoffen efficiënt zullen worden ingezet en optimaal worden hergebruikt. Dat grondstoffen op duurzame wijze worden gewonnen. Maar ook dat er minder grondstoffen nodig zijn, omdat we efficiëntere producten en diensten ontwikkelen. En dat aantasting van milieu, leefomgeving en gezondheid zoveel mogelijk wordt voorkomen.”

Meer concreet over het doel: “De ambitie van het kabinet is om samen met maatschappelijke partners in 2030 een (tussen)doelstelling te realiseren van 50 procent minder gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen).”

Jonker mag dan in de regel kritisch zijn, en zelfs de term MVO vandaag nog willen omruilen voor duurzaamheid, deze brief ziet hij als een begin. Is er dan de afgelopen jaren niets bereikt? “Ik constateer dat het duurzaamheid nu pas begint door te sijpelen in de maatschappij. Maar duurzaam is Nederland pas als het ook in de Jumbo, Lidl of Wibra ligt. De grote uitdaging moet nog komen, na 25 jaar van inleidende schermutselingen. We hebben nu twee belangrijke internationale afspraken die ons sturen: het Klimaatakkoord in Parijs en de nieuwe Sustainable Goals van de Verenigde Naties. Na al het voorwerk van zeer gewaardeerde collega’s als Vellinga staat duurzaamheid nu eindelijk internationaal op de agenda, ook in Nederland.”

Minister Kamp gaat in zijn brief ook in op deze afspraken. "Volgens het VN-klimaatakkoord van Parijs moet de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen fors teruggebracht worden. In de circulaire economie liggen substantiële kansen om deze CO2-uitstoot te verminderen10. Een grotere efficiency in grondstof- en materiaalketens kan 17 megaton CO2–equivalenten per jaar besparen. Dat is bijna 10% van onze jaarlijkse CO2-productie."

Kamp ziet economisch gewin: "Een circulaire economie biedt grote kansen voor bedrijven, zowel de grote als het MKB. Steeds meer Nederlandse innovatieve bedrijven spelen in op dit toekomstperspectief door hun circulaire producten en diensten wereldwijd te vermarkten. TNO heeft verkend wat de baten kunnen zijn van een meer circulaire economie in Nederland. Volgens hun indicaties kan per jaar binnen betrokken sectoren van de circulaire economie een extra omzet van € 7,3 mld worden gegenereerd, waarmee 54.000 banen gemoeid zijn. Het grondstoffengebruik kan met 100 megaton worden teruggebracht. Dat is een kwart van onze jaarlijkse invoer van grondstoffen."

Jonker telt de jaren af waarin hij als hoogleraar de uitwerking van het Grondstoffenakkoord nog kan volgen. Of beter gezegd: stimuleren. Dat past hem beter. Nog 4 jaar te gaan, voor hij met pensioen gaat. Dat is niet zo lang meer. Jonker heeft dan ook al onderzoek gereed om het akkoord van een nieuwe generatie Circulaire Business Modellen te voorzien, De afgelopen maanden is hij met een regionale pilot  begonnen. Ruim vijfhonderd bedrijven vulde zijn vragenlijst in.  Later dit jaar rolt hij die pilot uit naar een landelijk onderzoek. Op basis daarvan hoopt Jonker handvaten voor bedrijven en organisaties te bieden die met het akkoord aan de slag zijn, of nog aan de slag willen.

Ziet Jonker de ambitieuze doelstelling van de minister van Economische Zaken en staatssecretaris Dijksma gerealiseerd worden? “Ik heb wel bewondering voor Kamp”, geeft hij toe. En over het welslagen van de operatie spreekt hij zijn hoop uit: “Ik ben wel somber, maar niet negatief. Juist tegen de tijd dat ik met pensioen ga, zal het Tipping Point voor de circulaire economie worden bereikt. Dan is er geen weg terug meer. Dan is er bijna geen product of onderwerp meer dat niet met duurzaamheid te maken heeft. Dan is het overal en zit het in de bakstenen, in de autobanden en in de tandpasta.”

Lees hier de volledige brief over het ‘Rijksbrede programma Circulaire Economie’ van minister Kamp.

Dit is aflevering 37 van de serie Groene Breinbrekers. Elke week wordt op de website van P+ een praktijkvraag gesteld aan een van de 100 wetenschappers die aan het Groene Brein zijn verbonden. P+ roept het bedrijfsleven op eigen vragen te mailen. Beantwoording hiervan is gratis. Over een uitvoeriger onderzoek kan altijd gepraat worden. Vraag mailen naar: editor@p-plus.nl