Noordzeeboerderij start met zeewierteelt
De eerste boerderij die zeewier teelt is van start. Koning Willem-Alexander opende deze week de droom van P+-columnist Marcel Schuttelaar, op Texel.
Vanwege de actualiteit bieden wij nu al de column aan, die Schuttelaar schreef voor het nummer van P+ dat begin mei uitkomt. Hij schetst daarin de kansen die het telen van zeewier biedt. Dat is tot nu toe beperkt tot de eerste experimenten op de Oosterschelde, maar dat is een half afgesloten zeearm, ook al is het water ook zout.
Schuttelaar is al tientallen jaren met het idee bezig, schrijft hij.
“Tijdens mijn studie Humane Voeding was het wereldvoedselvraagstuk een onontkoombaar issue. Niet alleen op de universiteit maar ook in de media en beleidsmatig. Daarbij stonden niet de calorieën centraal maar de schrijnende behoefte aan hoogwaardig eiwit. Tal van nieuwe bronnen werden uitgedacht. Het was de tijd dat oliemaatschappijen investeerden in algen en wieren en tal van andere eiwitdragers. Als zeezeiler en idealistisch student leek het mij geweldig zeewier commercieel te maken. Dus deden we smaakproeven met wieren als Nori, Kombu en Wakame. Het bleek nog niet zo simpel om die heftige smaak te combineren met vaderlandse producten. Een strengetje zeewier in een pan groentesoep was voldoende om het product vriendelijk gezegd een geheel eigen smaak te geven. Toen ook nog bleek dat de Japanse wieren bomvol cadmium en andere zware metalen zaten, het zijn immers geweldige waterzuiveraars, is het studieproject een stille dood gestorven.
In januari 2014 zaten we met zijn vieren bij elkaar in ons glazen vergaderhok aan de Zeestraat. Job Schipper, de man van Hortimare die alles weet van het telen en veredelen van zeewier; Eef Brouwer, projectenbouwer, goed ingevoerd in windenergie en funderingen op zee; en mijn p.a. en ik. We hadden een droom, een visie en een uitgewerkt plan: de Noordzeeboerderij. Echter, ons project maakte geen progressie. Er was geen funding en (te) weinig tijd. Doorgaan of de stekker eruit, dat was het onderwerp van de meeting. Na erkenning van onze delicate positie keken we elkaar eens goed in de ogen en besloten we door te gaan. We stelden als doel uiterlijk maart/april 2015 de eerste kilo offshore geteelde zeewier te oogsten voor de kust van Texel. Daartoe is de stichting “Noordzeeboerderij” opgericht. Een organisatie die een testfaciliteit op zee, een paar mijl boven zuidwest Texel, wil runnen. En deze verhuren aan onderzoekers die de eigenschappen van verschillende soorten wieren willen analyseren, met het oog op commerciële teelt en productie van Nederlands zeewier.
Want dat is onze gezamenlijke droom. Beter gebruik maken van een schone en uitgestrekte Noordzee. Zeewierteelt dicht onder de kust, want daar zijn de meeste nutriënten. De teelt kan mooi gecombineerd worden met het beheer van vis en het vergroten van de biodiversiteit. De nieuwe funderingen en pilaren van honderden windmolens bieden 'gratis' mogelijkheden voor multifunctioneel zeegebruik.
Het geoogste zeewier kan als basis dienen voor eiwitrijk veevoer, voor fine chemicals en biobased building blocks. Wij zien in onze droom de bedrijvigheid van de bv Nederland de zee op een andere manier ontdekken. Als gebied waar uitstekend geteeld en gekweekt kan worden. Waar de natuur verrijkt wordt in plaats van leeggeschraapt. Met nieuwe perspectieven voor vissers. Een experimenteergebied hoe om te gaan met een verziltend Nederland. Havensteden die niet omgebouwd worden tot driekwart van het jaar leegstaande, troosteloze, toeristische eenvormigheid, maar nieuw elan krijgen zoals ten tijde van de zeilende visserij. Met uiterst verse lokale vis en zeeproducten.
Voorlopig hebben we nog wel een weg te gaan voor realisatie van onze droom. We moeten het hebben van onze kennis, onze inzet en het enthousiasme van ons verhaal. Gelukkig komt er steeds meer support. Zoals in de vorm van een Green Deal met de Rijksoverheid en sympathie van hun zijde. Ook kennisinstituten als het NIOZ, IMARES en Wageningen UR steunen de stichting Noordzeeboerderij en delen onze droom. Zoals Klaas Timmermans van het NIOZ op Texel die zijn nek ver heeft uitgestoken om te experimenteren met zeewierteelt in bakken op het land. Of 'Mister Zeeuws zeewier' Willem Brandenburg die experimenteert voor IMARES en Wageningen UR met inshore teelt in de Oosterschelde. Zelfs Willem-Alexander maakt deel uit van dit groeiende zeewier verhaal. Hij opent het nieuwe Seaweed Science Centre van het NIOZ op 15 april as. te Texel.
Ik voel het, we zitten dichtbij het tipping point als het gaat om experimentele zeewierteelt op de Noordzee. En straks de start van nieuwe maritieme bedrijvigheid. Duurzaam, gezond en weer een stukje nieuwe basis onder onze fragiele economie. Het project hangt nu volledig op het enthousiasme van een aantal individuen. De onderzoeksinstituten zitten financieel gezien in zwaar weer. Het saldo van de stichting Noorzeeboerderij staat op nul. Er is ruim 100.000 euro nodig om die eerste kilo op de Noordzee te telen. Natuurlijk niet alleen voor die eerste kilo, want er kunnen dan ook andere experimenten plaatsvinden. Wij zoeken mensen die onderdeel willen zijn van de zilte transitie. Nieuwe pioniers die ons willen steunen, ook financieel, bij het ontsluiten van het Noordzeekustgebied voor zilte teelt. ‘Doeners’ die durven dromen van een Noordzeeboerderij.”