Kan wereldhaven Rotterdam ooit duurzaam worden?
Zoals het nu gaat, zal de wereldhaven van Rotterdam nooit echt duurzaam worden. Hoogleraar Transitiekunde Jan Rotmans van de Erasmus Universiteit gaat helpen.
Te gast op het Sustainability Forum van de Erasmus Universiteit was Ruud Melieste (1963), strateeg bij het Havenbedrijf Rotterdam. Hij schetste onthutsend eerlijk de mogelijk donkere toekomst van de Rotterdamse haven. “In het verleden zijn we soms te vroeg en soms te laat geweest. Bijna nooit op tijd.”
De grootste haven ter wereld is Rotterdam al lang niet meer. Inmiddels is de Europoort gezakt naar een elfde plaats. In korte tijd schoten maar liefst vier Chinese havens Rotterdam voorbij.
Een wenselijke oplossing gaf Melieste niet. Op basis van zijn analyse mochten studenten met suggesties komen.
Voor wie ook wil meedenken, hier enkele weetjes die nauwelijks bekend zijn.
+ De nieuwe Maasvlakte is 23 meter diep om de allergrootste schepen te kunnen lossen. Zo diep is zelfs de Noordzee niet, zodat een vaargeul is gegraven.
+ De haven bestaat vooral uit olie- en chemische bedrijven. Van de overige aanvoer komt 30 procent met containers binnen. De resterende 20 procent is bulk, zoals agrarische producten maar ook kolen, net als olie ‘fossiel’.
+ De schalierevolutie in de Verenigde Staten zet de petrochemische industrie in de haven onder zware druk, omdat de energie in de VS een stuk goedkoper is geworden. Dit heeft ook gevolgen voor de producenten van eindproducten, zoals plastics. Naar verwachting gaat de VS ook een exporteur van gas en chemische producten worden. Nu al komen er goedkope steenkolen uit Amerika. In Nederland bestaat inmiddels een overcapaciteit aan raffinaderijen. Volgens Melieste staan inmiddels alle Nederlandse gascentrales al stil. (Zware) industrie dreigt naar de VS te verdwijnen.
+ De wereld moet de stijgende temperatuur met 2 graden zien te beteugelen.
Zet daar maar eens een toekomstscenario op. Melieste opperde drie mogelijkheden.
+ Een Power strategie. Eigenlijk business as usual en dus geen antwoord op de huidige problematiek.
+ Een Fusion strategie. Vernieuwing van de zware fossiele brandstofeconomie naar een lichtere fossiele brandstofeconomie: van ruwe olie naar LNG. Shell zet hier zwaar op in, dat bleek deze week na aankoop van BG, de grootste aankoop van een Nederlands bedrijf ooit (64,5 miljard euro). LNG is door bevriezing vloeibaar geworden gas.
+ Een Unlimited strategie. Hier komen duurzame energiebronnen bij kijken, zoals zonne-energie en wind. Maar welke industriële bedrijven moeten zij dan nog voeden? Er is in de Rotterdamse haven nog geen groene industrie.
De studenten van de Erasmus bleken niet voor een gat te vangen. Na een kwartier denken, kwamen er tal van logische en soms ook zeer vergaande suggesties.
+ Gebruik de lege vlaktes op de Maashaven nu voor flexibele zonneparken, die je later kunt verplaatsen.
+ Richt je op de groeiende markt naar drinkwater: nu al importeren steden als Barcelona en landen als Hongarije, Saoedi-Arabië, Singapore en Hong Kong zoet water.
+ Profiteer van de aanwezige kennis van chemici in de Rotterdamse haven om de huidige kunststofproductie om te vormen in bioplastic-productie.
Vooral van dat laatste voorstel bleek hoogleraar Transitiekunde Jan Rotmans een voorstander. Hij mag zelfs sinds kort de nieuwe directie van het Rotterdams Havenbedrijf adviseren. “Bij de oude directeur Hans Smits heeft alles stil gelegen. Er waren wat problemen geweest en hij moest voor rust zorgen. Dat heeft hij gedaan. Hij heeft op de winkel gepast. Maar Rotterdam heeft daar wel een enorme achterstand door opgelopen. Ik kwam er niet binnen. Mijn verhaal wilden ze niet eens horen. Dat is met Allard Castelein veranderd.”
Rotmans wil wel verklappen hoe hij in grote lijnen de toekomst van de Rotterdamse haven voor zich ziet. Inderdaad: biochemie. Maar niet alle lege havenruimte vullen met grondstoffen van verre, maar met agri-afval dat van dichtbij komt. Rotmans: “Ik pak het Westland erbij, met een enorme berg afval van de tuinderijen. Ik pak ook West-Brabant erbij, met zijn suikerbietenindustrie. Die suikers zijn nodig om bio-plastics van te maken. Een hoogwaardige toepassing. Dan valt de druk ook weg op de voedingsindustrie om in van alles en nog wat maar geraffineerde suiker te stoppen.”
Wat zijn de belangrijkste obstakels om tot deze transformatie te komen? Rotmans: "De huidige fossiele industrie in de haven. Maar die is ten dode opgeschreven."