De klok tikt. Nog 14 dagen en dan spant Urgenda werkelijk een rechtszaak tegen de Staat der Nederlanden aan, om zo klimaatbeleid af te dwingen. Marjan Minnesma neemt geen genoegen met een gesprekje met een ambtenaar. Urgenda wil een vermindering van de CO2-uitstoot met 40 procent in 2020.

Het schriftelijke ‘verzoek’ van 12 november 2012 aan minister-president Rutte van Minnesma leverde tot nu een gesprekje op met een tijdelijke directeur-generaal. Daar is duidelijk uit geworden dat de kwestie van Urgenda door staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur en Milieu) behandeld zal worden, de oud-gedeputeerde van de PvdA in Groningen. Urgenda heeft de regering vier weken de tijd gegeven om tot overeenkomst te komen.

De juriste Minnesma, na een week van nieuwe verontrustende rapporten over opwarming van de aarde, onder andere van de Wereldbank: “Het wordt geen vechtrechtzaak. We willen, zoals dat heet, dat de rechter heel objectief naar het feitencomplex kijkt. Daaruit zal blijken dat de Nederlandse regering kan weten hoe ernstig de situatie is en zelfs heeft erkend dat de uitstoot van broeikasgassen omlaag moet, om de opwarming binnen de 2 tot 3 graden te houden.” Volgens Urgenda schiet ook het nieuwe regeerakkoord in dit opzicht tekort.

De rechtszaak is geïnspireerd op een boek van de Nederlandse jurist Roger Cox, waar P+ eerder over schreef. Deze advocaat betoogde in zijn boek ‘Revolutie met Recht’ dat het Europees Hof een klimaatramp moet voorkomen. De hoop was toen gevestigd op een lagere overheid, die dit proces zou beginnen. Het boek van Cox kent inmiddels een Engelse vertaling ‘Revolution Justified’.

Minnesma is het wachten beu en ook de belofte van het kabinet om in 2050 een CO2-neutrale energiehuishouding te realiseren, maakt op haar geen enkele indruk. “Mijn punt is: het kiezen van het jaar 2050 is een mooie uitsteltactiek en de opzet van Shell met alle energiescenario’s is geslaagd. Het effect is: iedereen gaat op zijn rug liggen, want 2050 is nog zo ver weg. We moeten in 2030 al nagenoeg geen fossiele brandstoffen meer gebruiken.”

Minnesma nam een jaar aan voorbereidingen om deze zaak goed op de rails te zetten. In de brief aan Rutte wordt de Staat der Nederland staat dan ook nog geen echte dreigende taal, maar is gekozen voor het juridisch zorgvuldig formuleren van de tekst. Toch klinkt de aanklacht wel door: “Als er in Nederland voor het noodzakelijke klimaatbeleid minder draagvlak is dan in andere landen, dan is dat omdat de Nederlandse regering de werkelijke feiten rondom klimaatverandering niet op de politieke en bestuurlijke agenda zet en niet tot belangrijk thema van maatschappelijk debat maakt. Het gevolg is dat de gemiddelde Nederlandse burger denkt dat het wel meevalt met het klimaatprobleem: “als het echt zo erg zou zijn, zou de regering er niet over zwijgen maar er heus wel wat aan doen.” Dit zwijgen van de politiek heeft bovendien tot gevolg, dat in het publieke debat valse twijfel kan worden gezaaid over de werkelijke ernst en omvang van de klimaatproblematiek, terwijl in het wereldwijde wetenschappelijk debat en bij internationale gouvernementele organisaties die twijfel inmiddels vrijwel geheel  is verdwenen. Ook langs die weg leidt het zwijgen van de Nederlandse politiek over de werkelijke stand van zaken omtrent klimaatverandering, tot gebrek aan draagvlak onder de Nederlandse bevolking om datgene te doen, wat noodzakelijk en urgent is. Het verklaart waarom Nederland inmiddels tot de Europese achterhoede behoort op het terrein van de verduurzaming van de energievoorziening.”

Geen harde dreigementen dus, in dit schrijven, maar een ‘verzoek’: “Het is om al deze redenen dat Stichting Urgenda aan u vraagt om aan haar toe te zeggen en in een schriftelijke overeenkomst met Stichting Urgenda vast te leggen, dat de Nederlandse Staat al die maatregelen zal treffen die nodig zijn om te zorgen dat per 2020 de Nederlandse (binnenlandse) emissie van broeikasgassen daadwerkelijk met 40% zal zijn verminderd ten opzichte van de Nederlandse emissies in 1990. Dat zo een reductie noodzakelijk is, is door de Nederlandse regering eerder erkend en is ook internationaal door de wereldwijde gemeenschap van naties aangenomen. Stichting Urgenda verzoekt u daarom in wezen slechts om haar schriftelijk toe te zeggen en te bevestigen, dat de Nederlandse Staat ook daadwerkelijk zal doen wat hij moet doen. Stichting Urgenda wil kortom dat de Staat de daad bij het woord voegt: wij willen actie.”

Mocht die toezegging niet komen dan zal Minnesma de rechter vragen de Staat “te bevelen al die maatregelen te treffen die nodig zijn om te zorgen dat per 2020 de Nederlandse (binnenlandse) emissie van broeikasgassen daadwerkelijk met 40% zal zijn verminderd ten opzichte van de Nederlandse (binnenlandse) emissies in 1990.”

De brief van Urgenda aan minister-president Rutte en het team van ministers is als PDF te downloaden. Linkerkolom onderaan.

Eerder bericht over boek van jurist Cox
De Engelstalige versie van het boek van Roger Cox