Verlaag regeldruk banken
De hoge regeldruk op banken begint slachtoffers te eisen in het MKB, met name onder glastuinders en schippers. Het verstrekken van kleine kredieten is te duur en te gecompliceerd geworden. Dat moet in 2015 veranderen, stelt oud-bankier Bart Jan Krouwel.
Krouwel (1947) was één van de oprichters en eerste directeur van de Triodos Bank en oud-directeur maatschappelijk verantwoord ondernemen bij de Rabobank. Hij is nu gepensioneerd, maar nog steeds actief als hobbyboer in zijn woonplaats Didam. En: als bestuurder van bijzondere initiatieven. Als voorzitter van het bestuur en de commissie ethiek van het Meldpunt Mores in Apeldoorn ziet hij opvallend veel klachten over banken binnenkomen door kleinere glastuinders en binnenvaartschippers. De onafhankelijke stichting Mores stelt maatschappelijk onaanvaardbaar gedrag van banken en andere financiële dienstverleners aan de orde.
Krouwel: “En waar gaat het dan om? Een motor die stuk gaat en dringend vervangen moet worden. Heeft zo’n schipper van de bank een lening van 35 duizend euro nodig. Dat duurt dan weken, als hij al geld los krijgt. Voor een schipper kan een paar weken stil liggen funest zijn. De marges zijn dun en een buffer is er niet. In de glastuinbouw hetzelfde verhaal. Het gebeurt zelfs zo vaak, dat je de indruk krijgt dat er een stille sanering gaande is. In beide sectoren is sprake van overcapaciteit. Door de kleintjes te weigeren te helpen, houden de banken grote klanten in het zadel.”
Het is hoog tijd, vindt Krouwel, dat er met de financiële instellingen een discussie komt over de ethiek van het geld uitlenen. “We zeggen toch allemaal dat we het MKB willen steunen, dat dit een bron van innovatie is? Dat moeten we daar ook naar handelen.”
Maar alleen met het opgeheven vingertje naar banken wijzen zou niet fair zijn. Het niet helpen van eigen klanten heeft een oorzaak, die te vinden is in de maatregelen na de bankencrisis van 2008.
Door de enorme schokgolf, die vanuit de VS wereldwijd financiële markten overspoelde, legden overheden wereldwijd strengere eisen aan banken op. Grotere buffers aan eigen geld moeten voortaan voorkomen dat ministers van Financiën nog eens noodgedwongen moeten nationaliseren, zoals gebeurde bij de ABN Amro, of het plotsklaps financieel moeten ondersteunen zoals bij de ING bank en SNS. Kranten schreven uitvoerig over de door de EU opgelegde ‘stresstest’, die moest uitwijzen of de buffers voldoende waren. Niet of nauwelijks aandacht kreeg de grote workload aan interne (administratieve) verantwoording bij uitgave van leningen en kredieten, die al fors was, maar nog verder toenam.
Krouwel zag toen al waar dit toe leidde: “Een lening voor een bedrag van een ton moet intern over zoveel schijven heen, dat je er omgerekend al gauw vele duizenden euro’s aan personele kosten aan kwijt bent. Dat bedrag haal je er als bank uit de rente-marge nooit meer uit. De interne hoeveelheid werk voor een lening van een miljoen is niet groter, maar nog wel lucratief. Moet ik dan nog uitleggen wat dit betekent voor starters, pioniers, beginnende duurzame bedrijven, of ondernemers in een lastige sector?”
Op dit moment loopt er een onderzoek bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in opdracht van minister Dijsselbloem naar de Bijzonder Beheer afdelingen van de banken, die verantwoordelijk zijn voor de haperende kredietverlening.
Het is voor Krouwel duidelijk dat de politiek hier niet buiten kan blijven. “Door de bankencrisis is er een cultuur van angst ontstaan. Iedereen wil zich indekken en niemand durft meer iets te zeggen. Twee partijen hebben van nature de neiging om angst te beheersen door regels op te stellen: politici en ambtenaren. Ook al lobbyt een ondernemersorganisatie als VNO-NCW continue voor minder regelgeving, ik heb ze nog nooit horen zeggen dat de regeldruk voor de banken zo hoog is, dat er inmiddels bedrijven failliet aan gaan. Dat kan toch nooit de bedoeling van de politiek geweest zijn. Laten we hier alsjeblieft eens serieus met elkaar over gaan praten. En dan heel goed naar elkaar luisteren.”
Kortom: het jaar 2015 mag van Bart Jan Krouwel in het teken komen te staan van het verlagen van de regeldruk op banken. “Om het kleine MKB van het faillissement te redden.”
Hij kan zich ook nog een oplossing voorstellen, waarbij banken gaan samenwerken met goede doelenorganisaties of bijzondere fondsen. “Zo maar een voorbeeldje: de Nationale Postcodeloterij wil duurzaamheid ondersteunen door duurzame ondernemers te helpen.Is het dan niet denkbaar dat banken en de Postcodeloterij samen een fonds oprichten? Een instelling die de kosten pakt die nu door de doorgeschoten regelgeving door banken gemaakt moeten worden, en maakt dat een lening van zijn levensdagen voor een bank niet meer rendabel is. Dat biedt kansen aan een ondernemer met een ‘groen’ businessplan, dat kans van slagen heeft. Zo’n gezamenlijk fonds gaat daar in participeren door de bovenmatige kosten van regelgeving op zich te nemen. Zo’n participatie zou dan op termijn weer ‘terugbetaald’ kunnen worden uit de baten bij de bank en de betreffende ondernemer.”
Krouwel is zijn ei kwijt en trekt zijn klompen aan om zijn boerderij te laten zien. Het is bijna een park, met een enorme karpervijver, grasvelden en stokoude fruitbomen. Het geeft ook allemaal zorgen. Merels die de aalbessen roven, hazen die de bramenaanplant afvreten en ratten onder het hok met bijzondere leghoenderen. Een inbraak waarbij hij de collectie antieke horloges van zijn voorvaderen kwijtraakte. Zijn twee banjo’s lieten de boeven staan. Niet dat Krouwel inmiddels tijd heeft gevonden om er op te spelen, een wens die hij zichzelf al jaren ontzegt. Geen tijd. Met beslagen bril toont hij zijn tractortjes: “Het maaien van het gras kost me vier uur.” Hij denkt daarom nog na over wat geiten of wat bijzondere schapen. En een hond om de ratten te vangen, misschien. Als die maar niet op zijn twee katten oefent.