Econoom Tol: Omwegen luchtverkeer afschaffen
In het maartnummer van P+ schiet Nederlandse meest geciteerde econoom Richard Tol zes heilige huisjes omver. Een daarvan: Als Europese regeringen echt geïnteresseerd zouden zijn in het verduurzamen van het luchtverkeer, dan zouden zij de omwegen in het luchtruim uit de tijd van de Koude Oorlog afschaffen.
Richard Tol resideert op dit moment in Groot-Brittannië, aan de universiteit van Sussex in Brighton –ook al is hij ook nog voor enkele uren per week aan de Vrije Universiteit in Amsterdam verbonden
Tol over dit heilige huisje: “Als je kijkt naar de vliegroutes over Europa, dan vliegen we voortdurend om militair luchtruim heen.. Als we altijd gewoon de kortste route zouden vliegen, dan zouden de emissies met ongeveer 30 procent teruggebracht kunnen worden. Dat betekent ook dat de vliegtijd korter is en de energiekosten lager.”
Hij spreekt uit ervaring: “Voor mij is het belangrijkste voorbeeld de vliegreis tussen Londen en Dublin, waar ik hiervoor hoogleraar ben geweest. Dat is een hele drukke route, maar je mag niet over grote delen van de Ierse Zee vliegen. Dat is militair oefenterrein. Je vliegt dus via Birmingham of via Cornwall, dus naar het zuiden, of naar het oosten, maar niet direct naar het zuidoosten. Dat geldt over heel Europa. Het gebied tussen Hannover en Hamburg in Duitsland, daar mag je ook niet overheen vliegen. Als dat gerationaliseerd zou worden, zou het echt heel veel schelen.”
Niet alleen het luchtruim zou economisch en milieutechnisch veel beter ingericht kunnen worden, dat geldt volgens Tol ook voor vliegvelden": ”En dan zijn er ook nog luchthavens zoals Schiphol, die met het one terminal concept werken. Dat betekent dat vliegtuigen heel lang over de grond rijden. Daar zijn ze niet op gebouwd. Taxiën is niet erg energie efficiënt. Als Schiphol opnieuw gebouwd zou worden met de CO2-problematiek in het achterhoofd, zou je een heel andere luchthaven krijgen. Op Heathrow is weer iets anders aan de hand. Die luchthaven is zo overvol, dat vliegtuigen voortdurend boven Londen moeten cirkelen en zo wachten om te kunnen landen. Dat is allemaal verspilde tijd en energie. En als piloten dan eindelijk een landingsslot krijgen, dan dalen ze niet op zwaartekracht, maar geven flink gas om zo snel mogelijk aan de grond te komen. Dat geldt voor vele Europese luchthavens.”
Allemaal verstandiger zaken om aan te pakken dan het invoeren van een vliegtax?
Tol: “De vliegtax is niet relevant meer; dat voorstel is onder druk van de Chinezen gesneuveld. De manier waarop deze regulering in elkaar was gezet, was sterk in het voordeel van British Airways, Lufthansa en KLM-Air France. Prijsvechters als Easyjet en Ryanair vliegen met nieuwere vliegtuigen die zuiniger zijn. Ze stoppen meer mensen in een vliegtuig. En ze vliegen op minder drukke luchthavens en hebben daardoor minder vertragingen. Dus: per passagier-kilometer wordt er minder CO2 uitgestoten door de prijsvechters. Dat zijn echt behoorlijke verschillen.”
Volgens Tol is de emissiehandel niet fair geregeld en levert dit bovendien ook niet de beoogde winst voor het klimaat op. Als voorbeeld blijft hij bij de vliegmaatschappijen: “De manier waarop de verhandelbare emissierechten uitgedeeld zijn, kijkt niet naar de huidige hoeveelheid uitgestoten CO2. Dat systeem werkt op basis van emissies uit verleden. Iedereen betaalt dezelfde prijs om meer uit te stoten, maar diegenen die in het verleden meer uitstootten, krijgen een grotere beloning daarvoor, dan luchtvaartmaatschappijen die zuiniger waren. Dat is schandalig. De reden dat ik zo’n sterk woord gebruik, is dat dit niet toevallig is. De oudere luchtvaartmaatschappijen hebben veel nauwere banden met de overheid. Daarom is het makkelijker voor hen om te lobbyen. Easyjet en Ryanair waren bij deze gesprekken niet uitgenodigd.”
De andere zaken die Tol in het volgende nummer van P+ aan de orde stelt zijn minstens zo spectaculair als deze. Wie zich nu op P+ abonneert, hoeft niets te missen.