Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Maaike Antrag
Maaike Antrag
12 april 2015

Hoe webwinkels e-waste kunnen inzamelen

Een optimaal systeem voor webwinkels om elektronisch afval in te zamelen. Maaike Antrag (1990) won er de RSM Sustainability Master Thesis Award mee.

Maaike Antrag kreeg de scriptieprijs uitgereikt door juryvoorzitter Jan van den Herik, directeur strategie en innovatie bij KPMG.

P+ (ook in de jury) mag deze Master Thesis ‘Designing a take-back network for the e-waste from webshops’ customers’ als PDF aanbieden. Zie de linkerkolom, onderaan.

De jury was erg enthousiast over deze studente logistiek, die de tanden zette in een buitengewoon taai probleem. Zowel de webshops als de vervoerders hebben geen enkele zin om een kapotte haardroger mee terug te nemen, als er een nieuwe wordt afgeleverd. Toch zijn ze dit volgens de regels in Nederland al jarenlang verplicht te doen.

Antrag ging de hele keten door en interviewde alle betrokkenen om alle knelpunten in kaart te brengen. De eigenaren van webshops, de vervoerders, hun transporteurs, de inzamelaars, de gespecialiseerde recyclingbedrijven. Voor het eerst werd elke zwakte en elk sterk punt geanalyseerd. Het eindresultaat: een advies met een optimaal systeem. Ze maakte het werkstuk tijdens haar stage bij PostNL, die van alle betrokken vrachtvervoerders met 38 procent het grootste marktaandeel heeft, gevolgd door TNT Expres (15 procent) en DHL (ook 15 procent). Zo leerde ze de problematiek van binnenuit kennen.

Het enige dat Antrag niet kan veranderen is de onwil van de partijen om daadwerkelijk een start te maken met het ophalen van dit klein elektronisch afval. Dat lukte zelfs de inspectie Leefomgeving en Transport niet, die de hele sector moet aansturen. In 2013 bleek uit onderzoek onder dertig bedrijven dat zelfs de leveranciers van IT-apparatuur niet de moeite nemen oude computers mee terug te nemen. Consumenten willen alleen van hun oude wasmachine en droger af, maar weten niet dat een kapot beeldscherm ook mee terug mag.

Ook bleek uit het onderzoek dat lang niet alle webwinkels op de hoogte zijn van de verplichte 'oud-voor-nieuw-regeling'. Ook voldeden sommige bedrijven niet aan de mededelingsplicht van het ministerie van Infrastructuur & Milieu. Maaike: “Of het staat wel op de website van webshop, maar zo ver verscholen dat geen enkele klant op het idee zal komen om de oude apparatuur in te leveren als een nieuw pakketje wordt bezorgd. Ik zou er voor zijn om bij de bestelling van een product een pop-up te gebruiken om de klanten te wijzen op de mogelijkheid e-waste mee terug te geven. Toen in mijn onderzoek deed bood alleen Wehkamp actief aan om netjes verpakte e-waste mee terug te nemen.”

Uit intern onderzoek van PostNL dat er bij 65 procent van de consumenten bereidheid bestaat om e-waste in te leveren zonder daar een vergoeding of andere beloning voor terug te krijgen. Wel is het zo dat mensen er zo min mogelijk moeite voor willen doen. “En de service het moet gratis blijven, want het nu ook is”, stelt Antrag.

Hoe ziet het optimale systeem van Antrag er uit? Dat begint dus met het veel meer bekendheid geven van het bestaan van deze regeling door de webshops. Goedwillende consumenten gaan nu naar gemeentelijke afvalstations, of bij fysieke winkels, die ook verplicht zijn om e-waste in te nemen. Uiteraard steekt dit: klanten die kopen bij een webshop en de kosten van het verwerken van kapotte elektronica bij de concurrent brengen.

Antrag:“Een bottleneck voor de vervoerders is het volume. Als de aanvoer van e-waste niet groot genoeg is, is het moeilijk rendabel in te zamelen en de partijen aan te bieden.”

Maar ook de pakjesdiensten hebben zwakke plekken. “Het systeem werkt niet als de kopers niet thuis zijn en het pakketje bij de buren wordt afgegeven. De vervoerders zullen ook hele goede instructies mee moeten krijgen”, adviseert Antrag.

De studente ontdekte dat de recyclingbedrijven bovendien niet zitten te wachten op een ongesorteerde hoop met afval. Ze wensen de e-waste bovendien niet in dozen, maar in containers aangeleverd te krijgen. Dus ging ze langs bij de sociale werkplaatsen en onderzocht of die een rol van betekenis konden spelen bij de sorteren. “Het is een extra schakel, maar wel de goedkoopste die er is. De werkvoorziening zou bovendien blij zijn met de extra klus: het is werk.”

De meest efficiente oplossing van Antrag voor PostNL was om de zelfstandige vervoerders die onder contract staan de oude spullen in te laten nemen op het moment dat de nieuwe worden afgeleverd. De afval gaat dan naar een depot, waar voorraad wordt opgebouwd. Vandaar gaat de bulk naar de werkvoorziening, dor gebruik te maken van de eigen pakketdienst van PostNL. Daar wordt het afval geregistreerd, uitgepakt, gesorteerd en ook getest. De afgekeurde selecties kunnen dan naar gespecialiseerde recyclingbedrijven. Van nog werkend materiaal zou de werkvoorziening een eigen winkel kunnen beginnen. Ook bestaat de mogelijkheid van om een reparatieservice.

Antrag dacht ook aan de mogelijkheid om afhaalpunten bij winkels in dit distributiemodel op te nemen. Klanten van webshops kunnen immers kiezen of ze hun bestelling thuis willen ontvangen, of bij de PostNL-punt in bijvoorbeeld een vestiging van de Jumbo supermarkt willen ophalen.

Goedkoper en efficiënter dan dit kan het volgens Antrag niet. “Mochten webshops toch denken dat ze het goedkoper zelf kunnen doen, dan mag dat natuurlijk ook. In dat geval is PostNl alleen een transporteur. Maar als je wilt werken volgens ‘economies of scale’, en de meeste verwerkers vragen om een hoog volume, dan is een collectief ophaalsysteem gecoordineerd door PostNL de beste optie.”

Antrag kreeg voor deze Master Thesis al het cijfer 8,5 als waardering, net als de andere 4 gegadigden voor de jaarlijkse scriptieprijs. De tweede plaats was voor Sjaak Heuvels, die uitvoerig de mogelijkheden in kaart bracht van de mogelijkheden van (industriële) hennepteelt voor de Nederlandse bouwnijverheid. Stephanie Maas boog zich over de vraag of de vrijwilligers die zich een dagje inzetten voor NLDOET daardoor geïnteresseerd raken in langer lopende hulp. Berdien Fennema bestuurde bij scheepsbouwer Damen hoe toeleveranciers zoveel mogelijk afval kunnen voorkomen. Michelle Engert, de derde logistiek-studente uit de selectie, boog zich over de toeleveranciers voor de Duitse auto-industrie. Met de hoofdprijs won Antrag een bedrag van 1000 euro. Wat ze ermee gaat doen, wist ze bij de uitreiking op de Erasmus Universiteit nog niet te zeggen: “Ik had nooit gedacht dat ik zou winnen.”

Maaike Antrag werkt inmiddels bij een logistieke firma, Norbert Dentressangle, internationaal een groot speler, maar niet zo groot in Nederland. “Dat betekent dat ik er meer kan doen.”

Meer over de KPMG RSM Sustainability Master Thesis Award.

 

Downloads

Meer info download je hier:

Thesis E-waste Webshops van Maaike Antrag (2547 kb)