Herman Wijffels wil dat de Nationale Investeringsbank snel opnieuw wordt opgericht. Dit om het ‘nationale project circulaire economie’ te financieren, dat vele kabinetsperiodes zal overstijgen. Hij zei dit bij zijn afscheid als hoogleraar aan de Universiteit Utrecht.

P+ mag de volledige tekst van zijn afscheid verspreiden (als PDF).

Prof. dr. Wijffels stelde eerst dat we toe zijn aan ‘het formuleren van een nationaal project waarin, over kabinetsperiodes heen, gewerkt kan worden aan de ecologische, sociale en economische modernisering van ons land’.

Wijffels over de schaal die dit vraagt: “Wat nu moet gebeuren is vergelijkbaar met de industrialisatie en opbouw van de verzorgingsstaat na WO II. De overheid nam daarin toen het voortouw door te investeren in de infrastructuur en te zorgen voor een beleidskader dat private initiatieven uitlokte en mogelijk maakte. Nu moet de basis van onze welvaart worden vernieuwd omdat die wordt bedreigd door ecologische veroudering en disruptie als gevolg van nieuwe technologische mogelijkheden. Die situatie vraagt om een forse, goed gecoördineerde en langdurige inspanning van maatschappelijke partijen en de overheid samen.”

Het bedrijfsleven snapt het wel, volgens Wijffels: “VNO-NCW, de meest invloedrijke lobby in ons land, heeft dat met haar Next Level programma goed begrepen. De kans dat het volgende kabinet serieus werk gaat maken van een meer duurzame economie en samenleving neemt daardoor toe. Ook de recent gepubliceerde plannen van het huidige kabinet voor het bevorderen van een economie die gebaseerd is op circulaire principes, wijst in die richting.”

Hij is dus hoopvol, maar de oud-CEO van de Rabobank weet als geen ander dat het zonder een financiële structuur niet zal gaan gebeuren. Zijn voorstel: “In Nederland hadden we ooit een Nationale Investeringsbank. Die is echter in de privatiseringsgolf naar de markt gegaan. Nu ligt er een voorstel om via samenvoeging van de BNG, de Waterschapsbank, FMO en de financieringsregelingen van EZ, een nieuwe nationale investeringsbank op te richten. Snel doen zou ik zeggen. Dat past helemaal in de parallel die ik eerder trok met de periode van de industrialisatie.”

De taak van deze Nationale Investeringsbank II? Wijffels: “Er is nu weer een overheidsinstrument nodig dat de rol van premier risque-drager kan vervullen en daarmee private investeringen in vernieuwing van de economie mogelijk maakt. Het overgrote deel van de financieringen zal uit de private sector moeten komen. Daar is in potentie ruim voldoende kapitaal voorhanden. Financiële instellingen zullen wel kennis moeten opbouwen over de risico’s die met de transitie samenhangen en over de nieuwe financieringsmodellen die bij een circulaire economie horen.”

Wijffels maakte vanaf de start deel uit van de Board of Recommendation van P+. Hij juichte als voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER) de oprichting van een praktijktijdschrift voor duurzaam ondernemen van harte toe. Op cruciale momenten in de voortgang van het maatschappelijk verantwoord ondernemen bood hij zijn visie. We volgden hem de afgelopen 15 jaar graag en portretteerden hem veelvuldig. Deze foto van Marie Cécile Thijs is er waarbij we hem als voorvechter van de circulaire economie portretteerden, een concept waar hij als een van de eersten de schouders onder zette. Het circulaire kunstwerk is gemaakt van afval, gemaakt door Jan Eric Visser.

Hier de volledige tekst van de afscheidsrede van Herman Wijffels als hoogleraar Duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht.

Foto Marie Cécile Thijs