Terwijl het aantal banen in het reguliere MKB afneemt, is de werkgelegenheid bij sociale ondernemingen de afgelopen twee jaar met 25 procent gegroeid. Toch maakte nog maar 40 procent van deze bijzondere bedrijven winst. Dit maakte Willemijn Verloop bekend, op basis van onderzoek van haar Social Entrerprise en McKinsey.

In het volgende nummer van P+ verschijnt een interview met Willemijn Verloop (1970), die bekend werd na het oprichten van War Child.

Echt blij is ze niet. Nederland loopt achter op de rest van Europa. Er is hier erg weinig geld beschikbaar om sociale ondernemingen van start- en groeikapitaal te voorzien. Alleen de ABN Amro, Stichting DOEN en de Postcodeloterij stellen structureel fondsen beschikbaar. Bijna de helft van deze bedrijven heeft moeite om kapitaal te vinden.

De Europese Commissie stimuleert social enterprises en ziet hen als belangrijke aanjagers van de sociale economie, die inmiddels 10 procent van de gehele Europese economie behelst. In Nederland is dat minder.

Voor wie de term nieuw is: sociale ondernemingen, oftewel ‘Social enterprises’ zijn ondernemingen die primair een maatschappelijke missie nastreven. Zij doen dit met een  verdienmodel waardoor ze financieel zelfvoorzienend zijn. De maatschappelijke missie van een social enterprise betreft het belang van een groter geheel, een gemeenschap, land of de hele wereld en kan variëren van sociale cohesie tot zorg, armoede bestrijding en het tegengaan van klimaatsverandering. Een Social Enterprise heeft dus naast de direct betrokken aandeelhouders, medewerkers of betalende klanten ook andere beneficianten.

De maatschappelijke missie is voor een social enterprise leidend en het verdienmodel van de onderneming staat in dienst van het uitvoeren van de missie. Financiële winst wordt bij de social enterprise voor een groot deel terug geïnvesteerd in de groei van de eigen onderneming om zo de maatschappelijke impact verder te vergroten. Het voorop stellen van een maatschappelijke missie is hoe de social enterprise sector zich onderscheidt van reguliere, commerciële bedrijven.

Hoe staat de situatie in Nederland er voor? De publicatie van Verloop kan worden gezien als een nulmeting van de Social Enterprise monitor. De nulmeting geeft de situatie weer voor het jaar 2012, en beschrijft waar mogelijk ook de ontwikkeling sinds 2010.

Hier de belangrijkste onderzoeksfeiten:

+ Social enterprises zijn actief in verschillende sectoren. Van alle ondervraagde ondernemers hebben 25% een consumentenproduct. Hieronder vallen ondernemingen in (duurzame) mode, textiel, voeding en specifieke producten zoals bijvoorbeeld fietsen, boeken of relatiegeschenken.

+ Ongeveer een vijfde van de ondernemers in deze monitor zijn actief in zakelijke dienstverlening. Bedrijven in deze sector, houden zich onder andere bezig met IT & software testing, facilitaire dienstverlening (schoonmaakbedrijven) of bieden een product aan de zakelijke markt zoals bijvoorbeeld webhosting.

+ Sociaal ondernemers hebben een zeer optimistische groeiverwachting, 90% verwacht te groeien; een percentage dat significant hoger ligt dan bij de populatie van MKB in Nederland

+ Toch maakte maar 40 procent van de sociale ondernemingen winst in 2012, 40 procent maakte verlies en 20 procent draaide net rond

+ Innovatieve sociale ondernemingen blijken vaker winstgevend dan sociale ondernemingen met een minder innovatief model

+ Onbekend maakt onbemind. Social enterprises hebben met name behoefte aan meer bekendheid en publiciteit rondom het social enterprise begrip en business model

+ Het merendeel van de sociaal ondernemers meet zijn maatschappelijke impact niet en kan zijn Social Return on Investment voor de maatschappij dus niet kwantitatief onderbouwen.

+ Een van de grootste belemmeringen tot groei van social enterprises is de toegang tot kapitaal. Een kleine 40% van de ondervraagde ondernemers heeft moeite met het aantrekken van groeifinanciering

+ Er is geen aparte juridische entiteit voor social enterprises. De meeste social enterprises zijn georganiseerd als BV of combineren een BV met een stichting

Social Enterprise NL van Willemijn Verloop is een platformorganisatie die de groeiende sector van social enterprises in Nederland verbindt en ondersteunt. Social Enterprise NL richt zich op overheidslobby voor betere wet- en regelgeving en meer toegang tot geduldig groeikapitaal.
Vanaf 2013 zal de monitor jaarlijks uitgebracht worden en uitgezet worden onder een groeiende groep Nederlandse social enterprises.

De volledige Monitor is te downloaden als PDF, zie linkerkolom, onderaan.