Circulaire bedrijven groeien minder hard dan de rest
Circulaire bedrijven groeien minder hard dan niet-circulaire ondernemingen. Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de ‘Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021’. Hoe zou dat komen? Een van de redenen is de te eenzijdige focus op grondstoffenstromen, stelt het wetenschapsnetwerk Het Groene Brein. Programmaleider Colette van der Minne stelt: “Een omslag naar de circulaire economie is mensenwerk. Kijk je alleen naar technische aspecten, dan zal het onherroepelijk stranden. Het vraagt ook om ander gedrag en anders organiseren; van de markt, van een keten, van organisaties. Die sociale vernieuwing is onmisbaar als je echt wat wil veranderen.”
Directeur Antoine Heideveld van Het Groene Brein over het rapport van het PBL: “Super dat dit rapport er is. Goed dat er aanbevelingen in staan richting overheid om meer te sturen met normen en regels. Maar in de kern ligt de oplossing niet in waardebehoud van grondstoffen, maar in de waardecreatie van gebruikte materialen. Daar komt ook het sociale aspect om de hoek kijken, want daarvoor heb je mensen nodig, op alle niveaus.”
In het PBL-rapport wordt slechts een enkele zin gewijd aan de onderbelichte sociale component: “Meer sociaal-economische innovaties, zoals nieuwe businessmodellen, en R-strategieën hoger op de ladder, zoals hergebruik en delen, krijgen minder aandacht.”
Het Groene Brein is de sociale factor als grijze gebied momenteel in kaart aan het brengen. Wat zijn de sociale kansen die de circulaire economie biedt? Is deze nieuwe economie goed voor mensen? Hoe organiseren we het?
Programmamanager Colette van der Minne brengt onderzoekers van verschillende universiteiten en hogescholen bij elkaar. Deze interdisciplinaire ‘Community Sociaal Circulair’ brengt zoveel mogelijk actueel onderzoek samen, maar wisselt ook onderling onderzoeksresultaten uit. Dit levert nieuwe inzichten op en laat ook zien waar er nog gaten in de huidige kennis zitten. De community is ontstaan in samenwerking met de Goldschmeding Foundation. Ook deze organisatie werkt aan een inclusieve en duurzame samenleving.
P+ zal in drie Specials artikelen publiceren met interessante vindingen uit deze onderzoeken. De P+ Special van deze week biedt inzicht in de vraag wat de groeimodellen zijn voor burgerinitiatieven.
Hopelijk zal een verschuiving in aandacht naar de sociale factor voor de beoogde groei van de circulaire economie zorgen. In de analyse van het PBL staat: “Wat opvalt is dat het aantal circulaire bedrijven minder is toegenomen dan het totale aantal bedrijven in Nederland. Dit is een teken dat de circulaire economie nog niet in een versnellingsfase zit. Hiernaast valt op dat het aantal circulaire bedrijven per bedrijfstak verschilt. De meeste circulaire bedrijven zijn gericht op reparatie binnen enkele specifieke bedrijfstakken, zoals autoreparatie en fietsenmakers. Reparatie van consumentenelektronica is blijkbaar nog steeds geen aantrekkelijke business, want het aantal bedrijven in die tak (zo’n 600) blijft relatief klein. Wat ook opvalt is dat verreweg de meeste innovatieve circulaire bedrijven hoofdzakelijk zijn gericht op recycling via technologische innovaties. Deze ontwikkelingsrichting blijkt aantrekkelijk voor ondernemers, gezien de hoeveelheid innovatieprojecten en startups met deze focus. De aandacht voor recycling is ook logisch gezien de voorgeschiedenis. Mede dankzij eerdere beleidsinspanningen speelt recycling al langer een grote rol in het huidige productie- en consumptiesysteem. De afvalsector is al jarenlang een belangrijk onderdeel van de economie. Het kleinere aantal innovatieve bedrijven gericht op de hogere R-strategieën is een teken dat het voor bedrijven nog niet of minder aantrekkelijk is om daarop in te zetten.”
Antoine Heideveld van Het Groene Brein zal op de officiële presentatie van deze PBL-analyse op 1 februari pleiten voor een omslag die meer kans op succes gaat bieden dan de huidige aanpak.
Download rapport van de PBL ‘Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021’