De twee tot vier miljard euro steun van de regering aan de KLM zal niet zonder duurzame voorwaarden zijn. De ministers Hoekstra van Financiën en Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat willen dat KLM inzet op CO2-reductie, het aantal nachtvluchten terugbrengt, maar ook dat het hogere management en de piloten salaris inleveren. Dat schrijven zij in een brief aan de Tweede Kamer. Over het zinvol formuleren van duurzame voorwaarden organiseert het team van Changing the Game binnenkort een webinar.

Over het steunpakket wordt nog overleg gevoerd met de onderneming, externe financiers, de Franse staat (in verband met het aandeel van Air France) en de Europese Commissie. De regering onderzoekt ook of een directe aandeelhouderslening ook kan bijdragen aan het oplossen van de liquiditeitsproblemen.

Dat de regering duurzame voorwaarden stelt aan financiële steun, is een tegemoetkoming aan de steeds luidere roep uit de Nederlandse duurzaamheidsbeweging. Na de oproep van directeur Anneke Sipkens van DOEN afgelopen week verscheen in de Volkskrant van dit weekend een artikel dat ondersteund werd door een lange lijst van Nederlanders, waaronder ook columnisten van P+ zoals Marleen Janssen Groesbeek, Karen Maas en Maria van der Heijden van MVO Nederland, naast Maurits Groen, Marjan Minnesma, Jan Terlouw en Jan Rotmans.

In het onder andere door de journalist Jeroen Smit geschreven artikel wordt voorgesteld drie richtlijnen te hanteren voor overheidssteun aan de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Volgens deze criteria zou het belasting ontwijkende booking.com wel eens buiten de boot kunnen vallen.

+ 1. Bedrijven moeten de afgelopen tien jaar (sinds de vorige crisis) in binnen- en buitenland hun aandeel hebben bijgedragen als het gaat om het betalen van belastingen.

+ 2. Bedrijven geven blijk van sociale rechtvaardigheid, richten zich op langetermijnduurzame economische groei en begrijpen dat ze daarvoor de belangen van alle stakeholders moeten dienen.

+ 3. De producten en diensten van het bedrijf dragen in toenemende mate bij aan een veilige en duurzame toekomst.

Is dit een goed voorstel? Ja, maar er ontbreekt een vierde punt, waarin de wenselijke ‘duurzame toekomst’ nader wordt geformuleerd. Hoogleraar André Nijhof van Nyenrode Business Universiteit en Lucas Simons van NewForesight ontwikkelden een methodiek van ‘backcasting’, waarin eerst wordt geformuleerd welke bedrijfsactiviteiten een duurzame toekomst garanderen, om vervolgens in stappen terug te redeneren naar het heden, zodat duidelijk is welke beslissingen verstandig zijn. Dit najaar staat een studieweek Changing the Game gepland, waar deelnemers nu al vrijblijvend -vanwege de onzekere coronasituatie- op kunnen intekenen. Nijhof en Simons overwegen bovendien een webinar te organiseren. Belangstellenden hiervoor kunnen zich per mail melden bij de hoofdredactie van P+: editor@p-plus.nl.

Nog voor het coronavirus Nederland bereikte, ging Simons in een interview met P+ in op de vraag in hoeverre overheden vooraf ingrijpen, wanneer een crisis zich vooraf heeft aankondigd. Zeker in het geval van de coronacrisis waarschuwden wetenschappers al ruim tien jaar geleden voor de gevaarlijke gezondheidssituatie op de inmiddels wereldberoemde markt in het Chinese Huan.