Wonderstones van gebrand afvalhout, op elkaar gestapeld als cairns, de oude primitieve bewegwijzering in de bergen. Ze vormen met elkaar een gezicht, met een hoog opgestapelde haardos. Gesneden uit een restant industrieel vurenhout, bestemd voor de duurzame prefab houtbouw.

Ik schreef over het maken van dit beeld een artikel op de website Wowwood, over beeldende kunstenaars die in hout werken.

"Ik mocht het hout voor niets meenemen, van een fabriek net over de grens in Duitsland die zich specialiseert in de productie van zogenaamde ‘cross laminated timber’ (CLT). Het zijn perfect gezaagde vurenhouten delen, zonder knoesten, die kruislings op elkaar worden gelijmd met een milieuvriendelijke lijm. Op deze manier ontstaat een bouwmateriaal dat net zo sterk is als beton, alleen veel minder weegt en niet milieubelastend is. Integendeel: in houten huizen wordt een enorme hoeveelheid CO2 opgeslagen: naaldhout zo’n 920 kilo per kuub hout.

Ik deed research naar de toekomst van houtbouw in Nederland, waar deze prefab-panelen een cruciale rol in spelen. Ik ging mee op werkbezoek met Peter Fraanje, een specialist in Nederland op het gebied van houtbouw. Al voor de eeuwwisseling schreef hij het standaardwerk ‘Natuurlijk bouwen met hout’, dat ik van hem na digitalisering op deze website voor duurzame ontwikkelingen mocht plaatsen.

Upgrading van bedrijfsafval

Daar, bij de Duitse fabriek van Derix, ontstaat heel wat afvalhout, bijvoorbeeld wanneer uit een paneelwand een deuropening of een raam wordt uitgezaagd. De restanten krijgen een bestemming, in de vorm van pellets voor houtkachels en energiecentrales. Maar toch, het is wel downgrading van een mooie, natuurlijke grondstof. Die prachtige stukken ‘afval’ maken heel begeerlijk. Wat kun je daar als beeldsnijder in hout van maken? Valt dit ‘afval’ ook te upgraden tot een kunstvoorwerp?

Ik haalde mijn gasbrander weer uit de kast en stak achterin de tuin het beeld van opgestapelde stenen in de brand. Wat nog niet eens zo makkelijk ging. Bewoners van houten huizen hoeven zich echt niet ongerust te maken dat de massieve houten panelen van hun huis snel vlam zullen vatten. Daar moet je echt behoorlijk moeite voor doen.

Houten beeld brandde niet makkelijk

Onder de verkoolde toplaag bleek zich een wonder te verschuilen. Na het wegborstelen van al dat roet met een messing borsteltje bleken de jaarringen veel minder verbrand te zijn dan het zachte hout ertussen. De prachtigste houttekeningen kwamen naar boven, als een reliëf. De kruislings op elkaar gezette balken kwamen tevoorschijn in onverwachte breuklijnen. De huid van het beeld was na verbranding glad in de diepe delen en op andere plaatsen net zo verweerd als oude houten rijen met golfbrekers op de stranden van Zeeland. Het was Dendroism pur sang. Wat een verrassing.

Ik veranderde daarop de naam die ik al die tijd voor het beeld in gedachten had gehad. Het ietwat provocatieve ‘Stoned’ – als verwijzing naar de spirituele stapeling van stenen – werd nu ‘Wonderstones’.

Jan Bom, 28 juli 2025