Overheid is nu echt prijskoper geworden
In ondernemersland heerst grote ongerustheid over het duurzame inkoopbeleid van de overheid. Daar is zowat niets meer van over. Volgens Michel Schuurman van MVO Nederland zou circulair inkopen wel eens een oplossing kunnen bieden. Het is goedkoper en past dus goed bij de fors bezuinigende overheid.
De nieuwe Aanbestedingswet van 1 april heeft aan het duurzaam inkoopbeleid van de overheid een nieuwe richting gegeven. ‘Economisch meest voordelige inschrijving’ is de norm geworden. Dat betekent dat inkopers naast prijs ook andere aspecten zoals duurzaamheid meewegen in hun gunning. Daarnaast verplicht de wet overheden om maatschappelijke waarde toe te voegen. Dit biedt overheden de kans hun duurzaamheidsdoelstellingen te integreren in hun eigen inkoopbeleid.
Hoe gaat dit gaat uitpakken? Het lijkt een verzwakking van de eerdere doelstelling, die simpelweg stelde dat de Rijksoverheid voor 100 procent duurzaam zou inkopen, en lagere overheden 75 procent.
Michel Schuurman van MVO Nederland wacht de eerste praktijkervaringen af. Toch zegt hij nu al: “Het duurzaam inkoopbeleid van de overheid lijkt in een impasse beland en is toe aan herijking. Een nieuwe fase, waarbij de overheid op duurzaamheidsdoelstellingen stuurt en de oplossingen bij de markt legt. Aanbesteden volgens de circulaire economie kan hieraan een waardevolle bijdrage leveren. Binnen de Rijksoverheid wordt daar naar gezocht, gelukkig. En dan gaat het niet alleen over de prijsstelling. Dat zou betekenen dat circulair inkopen niet meer zou zijn dan het vervangen van een enkel steentje in het hele bouwwerk. Nee, het gaat om het aanpassen van de fundamenten.”
Schuurman dook eerder tijdens het CE BOOSTcamp van de Circular Economy in Almere met een forse groep van 26 inkoop- en verkoopdeskundigen in de materie. Pakweg twee modellen van circulair aanbesteden dienden als studie. Het ‘pay per use’ model - vooral bekend geworden vanuit TurnToo - en het ‘pay back’ model, waarbij de producent bij verkoop garandeert de goederen na een afgesproken levensduur te zullen terugkopen.
Schuurman: “In deze beginfase van de circulaire economie maken vooral die producten kans, die niet direct gerelateerd zijn aan het primaire proces. Denk aan werkkleding, meubelen, elektrische apparaten, met uitzondering van computers, waar weer een softwaredeel in zit. Het eigenaarschap kan het beste liggen bij die partij, die het beste in staat is om het product te maken en terug in de cirkel te brengen. Hoe dan ook, onze deskundigengroep gaf aan dat zowel inkopende overheden als bedrijven anders moeten gaan begroten. Ondernemingen werken nu met bezittingen die op de balans staan, met afschrijvingen. Ze kunnen daar boekhoudkundig ook mee spelen. Dat verandert. Overheden zijn beducht voor langdurige vaste prijsafspraken, want door politieke beslissingen kunnen ‘potjes’ zomaar verdwijnen. Onze groep gaf bovendien aan dat er nog een vervelende fiscale drempel ligt: de BTW-wetgeving. Deze werkt bezit in de hand. Een van de suggesties was om bijvoorbeeld een pilot met aangepaste BTW-afspraken te starten in de vorm van een Green Deal.”
Bij de inventarisatie kwam ook de vraag naar voren hoe de financiering van de circulaire producten georganiseerd moet worden. Door een deels externe herfinanciering, volgens het Turntoo-model van Thomas Rau? Door de producenten zelf? Schuurman: “Dat zou in het nadeel van MKB-aanbieders kunnen zijn, met minder diepe zakken dan een grootbedrijf. Maar wil je op schaal gaan werken, dan betekent ook het vasthouden van de grondstofwaarde voor grote concerns voor forse wijziging van de financieringsgrondslag. En ook de logistiek verandert, wanneer je producten na verloop van tijd weer terughaalt. Het kan zijn dat daarin derde partijen een rol gaan spelen, zoals gespecialiseerde afvalverwerkers, die de rol van grondstoffenverdeler krijgen.”
Het is nu al mogelijk om voor Closing the Loop 2013 aan te melden.