Skip to main content
P+ Logo
Best Practices voor een duurzame toekomst
Struviet, foto Mischa Keijser
Struviet, foto Mischa Keijser
01 maart 2015

Waternet wil verdienen aan urine

Urine wordt een hele interessante business, stelt Waternet. Het waterleidingbedrijf van Amsterdam en omstreken maakt struviet , een natuurlijke meststof.

“Zuivere urine wordt een belangrijke grondstof, waar we het struviet voor 100 procent uit kunnen halen”. Dat zegt Roelof Kruize, directeur van het Amsterdamse waterbedrijf Waternet in de nieuwe P+. Hij heeft wel last van de huidige wet- en regelgeving, om deze innovatie goed uit te kunnen rollen. Daarom: “We hebben een regelluwe zone gecreëerd, waar je toch dingen kunt doen die eigenlijk niet mogen.”

Op een verlaten en vervuild voormalig scheepswerfterrein in Amsterdam-Noord verrees de afgelopen jaren Broedplaats De Ceuvel, centrum van innovatie en duurzaamheid. Tot de vele ambities van de initiatiefnemers behoort een hoge mate van zelfvoorziening. Zoals koken op biogas uit keukenafval en het bemesten van de groentetuin met ingezamelde urine. Maar dat gaat niet zomaar. Allerlei wetgeving belemmert uitvoering van de plannen. Zo is het niet toegestaan een flinke eigen biogastank (meer dan vier kuub) te hebben. De conclusie van de betrokkenen is dat dergelijke regels stammen uit de tijd dat energie- en watervoorziening gecentraliseerde taken van de nutsbedrijven waren. Inmiddels zouden ze lokale duurzaamheidsoplossingen vooral in de weg staan.

Als directeur van het Amsterdamse waterbedrijf Waternet vertegenwoordigt Roelof Kruize zo’n gecentraliseerd nutsbedrijf. Toch steunt hij lokale burgerinitiatieven waar mogelijk. “Nederland is natuurlijk helemaal volgeregeld. Dat kan innovatie inderdaad in de weg staan. Samen met De Ceuvel creëren we een regelluwe zone waar je toch dingen kunt doen die eigenlijk niet mogen. Zo laten we nu uitzoeken hoe planten reageren op toediening van verdunde urine.”

Uiteraard, zo benadrukt de Waternet-directeur, mogen dit soort experimenten geen gevaar opleveren voor de volksgezondheid. Dat was immers ooit de reden achter veel wetgeving. Maar regels mogen geen hinderkracht zijn bij technologische vernieuwing. En moeten ruimte bieden aan de groeiende behoefte aan decentrale oplossingen. Zoals met afvalwater en energie. Een van de opties is vergisting van groente- en fruitafval op wijkniveau, om er energie en warmte mee te produceren. In de VS zijn daarmee goede ervaringen opgedaan, maar hier is het verboden. Waternet heeft nu toestemming voor een experiment in Amsterdam-Zuidoost, om bij 200 huishoudens een vermaler in de keuken te plaatsen. Kruize: “Wij willen weten wat er gebeurt als je vermalen afval door de gootsteen spoelt. Leidt het tot verstopping in het riool? Hoeveel extra biogas kunnen we hiermee produceren? En pomp je het vervolgens naar de centrale afvalwaterzuivering of ga je het decentraal vergisten?” Vermaling kan een alternatief bieden voor aparte GFT-inzameling, in Amsterdam al twee keer geprobeerd en beide keren mislukt.

Verouderde wetgeving speelde Waternet ook parten bij de ambitieuze plannen om grootschalig fosfaat terug te winnen uit de urine in het rioolwater. Het voornemen leidde tot enthousiaste reacties over het sluiten van de cirkel – van afval tot kunstmest – maar de wet verbood het. Gerecycled fosfaat werd beschouwd als afval en mocht niet als meststof verkocht. Wat in Duitsland wel kon, was hier verboden. De toezegging van de overheid dat de wet begin 2014 zou worden aangepast werd niet gehaald, maar sinds 1 januari is het nu zo ver.
In de tussentijd bouwde Waternet in het Amsterdamse havengebied voor 4,6 miljoen euro een fosfaatfabriek. De installatie scheidt zuivere struvietkristallen af, voordat het restslib in het naburige Afval Energie Bedrijf belandt. Een belangrijke reden om dat te doen is de jaarlijkse besparing van 4 ton aan onderhoudskosten die het oplevert. Het plakkerige struviet in de urine zet zich af op leidingwanden en blokkeert pompen en kranen van de verwerkingsinstallaties. Waternet heeft de kosten voor de fosfaatfabriek er daarmee in tien jaar uit.

Het afgelopen jaar kon Waternet de duizend ton struviet die het produceerde (voldoende voor de jaarlijkse bemesting van 10 duizend voetbalvelden) alleen maar opslaan. Nu is verkoop mogelijk. Belangstelling is er genoeg. Kruize: “Hier in het havengebied zit een kunstmestfabrikant die het graag wil hebben. In Duitsland zitten ze er om te springen. Deze markt gaat zeker nog verder groeien.” Die verwachting is gebaseerd op de toenemende wereldwijde schaarste aan fosfor. Door de EU is fosfaat – essentieel voor kunstmest – op een lijst gezet van veertig stoffen die noodzakelijk zijn voor onze welvaart. De bestaande mijnen in Marokko en China zijn uiterlijk midden deze eeuw uitgeput. Hergebruik van fosfaat is daarom steeds interessanter.

Het volledige artikel is gratis als PDF beschikbaar, zie de linkerkolom, onderaan.

De website van Waternet.

 

Downloads

Meer info download je hier:

Waternet struviet (555 kb)