Op een julidag in 2017 legden we vast hoe ‘afvalkunstenaar’ Jan Eric Visser (1962) aan een beeld werkte. Als in een trance bewerkt hij de vorm, de oppervlakte krijgt bijna strelend structuur. Het levert een ‘huid’ op die bezoekers van musea en exposities graag willen aanraken, ook al is het kunstwerk gemaakt van oud papier en huishoudelijk afval. Ditzelfde werk is nu aangekocht door Stedelijk Museum Schiedam en te zien vanaf 11 januari op de tentoonstelling ‘De vuilniszak als muze. Schone kunst van Jan Eric Visser’.

Wie gaat de ‘kiloknallers’ in de mode-industrie aanklagen? Wie wordt de ‘Wakker Dier’ van de fast fashion? Directeur Anneke Sipkes van stichting DOEN is zo boos op de onverbeterlijke winkelketens die goedkope jurkjes-voor-enkel-gebruik verkopen, dat ze zoekt naar mensen die als modehorzel gaan optreden.

But a not so happy countdown...

Ook in dit P+ Marktboek staan weer de bijdragen van vijf columnisten, waaronder die van lector Sustainable Finance & Accounting Marleen Janssen Groesbeek. Zij maakt zich boos over de schijn van duurzaamheid die bedrijven hebben gecreëerd. Marleen wil af van mooie praatjes en een harde afspraak: iedereen een eigen CO2-budget. Bedrijven, maar ook personen.

Het was ergens deze zomer. Ik geloof dat het Ellen van den Adel was. Zij begon erover dat een nieuwe generatie duurzame pioniers probeert buiten ‘het systeem’ om te werken. Dit in tegenstelling tot de eerste golf van pioniers die het systeem ‘van binnenuit’ probeerden te veranderen, door bij grote concerns te gaan werken. Zo begint het hoofdredactionele commentaar van Jan Bom bij dit themaboek van P+ over systemen. Zitten we op een breukvlak, vraagt Bom zich af.

Directeur Maria van der Heijden van MVO Nederland vindt dat vliegtuigmaatschappijen Air Miles moeten afschaffen. Deze bonus op zoveel mogelijk vliegen noemt ze in de nieuwe P+ Special een ‘perverse prikkel’. Het belemmert bedrijven om hun werknemers te stimuleren wat vaker de trein te nemen, of een videoconferentie te organiseren.

Binnen vijf jaar een leefbaar loon voor de werkers in de bananenteelt. Of, waar dat nog niet haalbaar is, op z’n minst driekwart van dat beoogde loon. Daar streeft het merendeel van de Nederlandse supermarkten naar. Ze willen dat realiseren door in 2025 alleen nog bananen af te nemen van plantages waar een leefbaar loon is betaald aan de arbeiders voor het deel dat bestemd is voor de supermarkten. 

In de bloemenkassen van Nederlandse telers in Oeganda zijn steeds minder arbeidsconflicten. De lonen van de bloemenpluksters zijn fors gestegen en het gebruik van gif is teruggedrongen. Zo'n driekwart van alle werknemers is vakbondslid geworden. Dit resultaat is mede te danken aan de begeleiding van Mondiaal FNV, die om hulp was gevraagd. “De ambassade zag de hele bloemensector kapotgaan, als die conflicten niet zouden worden opgelost", aldus de FNV.

Geen resultaat? Dan ook geen vergoeding voor inspanningen. Zo werken Social Impact Bonds, die op dit moment de toon zetten als het gaat om resultaatfinanciering bedoeld om sociale problemen op te lossen. Hebben mensen met een uitkering sneller werk gevonden dan anderen? Dan krijgt de organisatie achter dit financieringsinstrument een vergoeding. En de financier zelf ontvangt rendement, soms wel 12 procent. 

Systemen lijken onveranderlijk te zijn. Opvallend genoeg is het juist de ambitie van de AFAS Foundation om hulp te bieden, wanneer zorgelijke situaties blijvend verbeterd kunnen worden. Zelfs de eeuwigdurende cyclus waarin armoede van generatie op generatie wordt doorgegeven. Directeur van de AFAS Foundation, Gerben Eversdijk, gelooft dat goede doelen zich meer moeten onderscheiden. Hij reikte deze week het “Goedste Doel’ uit aan Stichting Masanga, vanwege haar inspanningen voor de ontwikkeling van een door oorlog zwaar getroffen ziekenhuis in Sierra Leone.

De wetenschap heeft zich op de ‘intrapreneur’ gestort, de ondernemende werknemer. Researcher Petra Neessen van de Open Universiteit schreef op basis van haar onderzoek een framework, waar je zo een functiebeschrijving uit kunt halen. In de P+ Special is dit een van de drie beschreven onderzoeken naar Duurzame Businessmodellen. 

Wordt de toenemende aandacht van wetenschappers voor intrapreneurs weerspiegelt door een toename van circulaire inkopers bij bedrijven? “Als ik heel eerlijk ben: ik zie het nog niet”, zegt Cécile van Oppen, directeur van Copper8 in de nieuwe P+ Special.